Trong bối cảnh các siêu đô thị trên thế giới và tại Việt Nam đang đối mặt với áp lực từ mô hình phát triển đơn tâm truyền thống, xu hướng dịch chuyển sang mô hình đa trung tâm ngày càng trở nên rõ nét. TPHCM, đầu tàu kinh tế của cả nước, cũng không nằm ngoài quy luật này. Với định hướng phát triển dài hạn, khu vực Tây Bắc TPHCM đang nổi lên như một cực tăng trưởng mới, hứa hẹn đóng góp quan trọng vào sự hình thành siêu đô thị đa trung tâm trong tương lai.
Siêu đô thị đa trung tâm: Xu thế tất yếu và bài học quốc tế
Mô hình “siêu đô thị đa trung tâm” không còn xoay quanh một lõi đô thị duy nhất mà tập trung phát triển nhiều trung tâm vệ tinh với các chức năng chuyên biệt, tương hỗ lẫn nhau. Điều này giúp phân tán dân cư, giảm tải cho khu vực trung tâm hiện hữu, tối ưu hóa nguồn lực và thúc đẩy phát triển cân bằng.
Trên thế giới, nhiều thành phố đã thành công với mô hình này. Los Angeles (Mỹ), với diện tích hơn 12.000km2, là một ví dụ điển hình khi các khu vực như Santa Monica, Pasadena, Long Beach phát triển thành các cực chức năng riêng biệt, kết nối bằng hệ thống giao thông cao tốc và metro. Tại Hàn Quốc, để giảm áp lực cho Seoul, các đô thị mới như Gangnam hay Songdo đã được hình thành. Songdo, đến năm 2023, đã trở thành một trong những thành phố thông minh hàng đầu thế giới, trong khi Gangnam là trung tâm công nghệ và truyền thông. Nhật Bản cũng áp dụng mô hình này với đại đô thị Tokyo mở rộng ra các vệ tinh như Chiba, Saitama, Yokohama, tạo thành “vùng siêu lớn” (mega-regions) với mạng lưới giao thông công cộng hiện đại làm xương sống.
Toàn cảnh thành phố thông minh Songdo Hàn Quốc, một ví dụ điển hình về mô hình siêu đô thị đa trung tâm với quy hoạch hiện đại.
TPHCM chuyển mình: Từ đơn tâm đến đa cực và vai trò của khu Tây Bắc
TPHCM, với diện tích hơn 2.100km2 và dân số hơn 9,4 triệu người (cuối năm 2023, theo Tổng cục Thống kê), đang chịu áp lực nặng nề. Khu trung tâm 930ha (quận 1, quận 3, một phần Bình Thạnh, quận 4) tập trung hầu hết các hoạt động hành chính, tài chính, du lịch, dịch vụ cao cấp, dẫn đến ùn tắc giao thông và khan hiếm quỹ đất.
Nhận diện được vấn đề, từ năm 2000, TPHCM đã có chủ trương chuyển đổi sang mô hình quy hoạch vùng đô thị đa cực. Bước ngoặt quan trọng là sự thành lập TP Thủ Đức vào năm 2020, hiện thực hóa mô hình “thành phố trong thành phố”. Theo quy hoạch chung đến năm 2040, tầm nhìn 2060, TPHCM sẽ phát triển thành một vùng đô thị đa trung tâm hoàn chỉnh, hướng tới vai trò trung tâm giao thương quốc tế, văn hóa và công nghệ cao của Đông Nam Á.
Trong bức tranh đó, đô thị Tây Bắc được quy hoạch với diện tích 10.000 ha và dân số dự kiến 300.000 người, định hướng trở thành trung tâm kinh tế mới gắn liền với công nghiệp, dịch vụ sinh thái và công nghệ cao. Sự phát triển của khu vực này được xem là một mắt xích quan trọng trong chiến lược đa tâm hóa của thành phố.
Hạ tầng bứt phá: Đòn bẩy cho Tây Bắc TPHCM cất cánh
Để hiện thực hóa tiềm năng của khu Tây Bắc, hệ thống hạ tầng giao thông đóng vai trò then chốt. Hàng loạt dự án trọng điểm đã và đang được đầu tư, bao gồm Vành đai 3, Vành đai 4, nâng cấp mở rộng Quốc lộ 22, cao tốc TPHCM – Mộc Bài và tuyến metro số 2 (Bến Thành – Tham Lương, với định hướng kéo dài đến Tây Bắc). Các công trình này không chỉ cải thiện khả năng kết nối nội khu mà còn tăng cường liên kết vùng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút đầu tư, phát triển kinh tế – xã hội và hình thành các đô thị vệ tinh hiện đại. Chính sự đồng bộ về hạ tầng sẽ là đòn bẩy mạnh mẽ, giúp Tây Bắc TPHCM thực sự trở thành một cực tăng trưởng năng động.
Vinhomes Green City: Tiên phong định hình đô thị vệ tinh kiểu mẫu tại Tây Bắc
Trong hành trình kiến tạo các đô thị vệ tinh, việc hình thành những khu đô thị tích hợp đầy đủ chức năng là yếu tố tiên quyết. Tại khu vực Tây Bắc TPHCM, dự án Vinhomes Green City đang nổi lên như một ví dụ điển hình, tiên phong định hình chuẩn mực mới cho một đô thị vệ tinh phát triển theo mô hình “All-in-one” – tất cả tiện ích trong một.
Với quy mô lên đến 197,2ha, Vinhomes Green City được quy hoạch là một tổ hợp đô thị hoàn chỉnh, bao gồm nhà ở, trung tâm thương mại, hệ thống giáo dục liên cấp, các cơ sở y tế, khu vui chơi giải trí, công viên cây xanh và hệ thống giao thông nội khu thông minh. Mô hình này cho phép cư dân tận hưởng cuộc sống tiện nghi, giảm thiểu nhu cầu di chuyển vào trung tâm thành phố, từ đó góp phần giảm áp lực lên hạ tầng giao thông chung của vùng lõi. Đây chính là sự giao thoa giữa tư duy phát triển đa trung tâm và mô hình đô thị khép kín thế hệ mới, nơi mỗi đô thị vệ tinh có đủ năng lực nội tại để hình thành một cộng đồng sống và phát triển độc lập.
Phối cảnh đại đô thị Vinhomes Green City Tây Bắc TPHCM theo mô hình All-in-one, tích hợp tiện ích đa dạng.
Vị trí chiến lược của Vinhomes Green City, kết nối trực tiếp với các tuyến giao thông huyết mạch như Vành đai 3, Vành đai 4, cao tốc Chơn Thành – Đức Hòa, cao tốc TPHCM – Mộc Bài và tuyến metro số 2 trong tương lai, càng củng cố vai trò của dự án như một điểm hội tụ dân cư và trung tâm kinh tế mới trong tam giác phát triển TPHCM – Long An – Tây Nam Bộ.
Sơ đồ vị trí chiến lược của Vinhomes Green City, tâm điểm kết nối tam giác phát triển TPHCM – Long An – Tây Nam Bộ và hưởng lợi từ hạ tầng khu Tây Bắc.
Nhìn ở góc độ rộng hơn, sự phát triển của các đô thị vệ tinh như Vinhomes Green City là lời giải cho bài toán phát triển bền vững. Việc tạo ra các cộng đồng sống văn minh, hiện đại, với không gian xanh và tiện ích tập trung không chỉ nâng cao chất lượng sống cho người dân mà còn giảm thiểu phát thải từ giao thông, đồng thời giảm áp lực cho ngân sách đầu tư công vào hạ tầng đô thị.
Kết luận
Sự phát triển của Tây Bắc TPHCM như một cực tăng trưởng mới là một bước đi chiến lược, phù hợp với xu thế phát triển siêu đô thị đa trung tâm trên toàn cầu. Với sự đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng và sự xuất hiện của các dự án đô thị quy mô, hiện đại như Vinhomes Green City, khu vực này không chỉ đóng vai trò giãn dân cho trung tâm hiện hữu mà còn có tiềm năng trở thành một trung tâm kinh tế, văn hóa, xã hội năng động. Quá trình này sẽ góp phần quan trọng vào việc định hình một TPHCM phát triển cân bằng, bền vững và nâng cao chất lượng sống cho người dân trong tương lai. Các nhà đầu tư và người mua nhà nên theo dõi sát sao diễn biến thị trường và các thông tin quy hoạch tại khu vực đầy tiềm năng này.
Tài liệu tham khảo
- Tổng cục Thống kê (Số liệu dân số TPHCM năm 2023)